« در هر نوشته باید دو اقلیم را از هم باز شناخت؛ یکی گستره محتوا و پیام، و دیگری قلمرو قالب و آیین.» از این رو، میتوان ویژگیهای نوشته خوب را نیز در این قلمرو ارزیابی کرد: پیام (محتوا) و آیین (قالب). البته پیام هر نوشته را میتوان از جنبههای مختلف بررسی کرد. یکی از تقسیمبندیهای مناسب و کاربردی، تقسیم پیام به چهار لایه معنایی است. در این تحلیل، خواننده باید به هنگام مطالعه آثار ادبی چهار لایه معنایی را در آن جست و جو کند.
محتوا و قالب چهار لایه معنایی در آثار ادبی: 1- معنای ظاهری. 2- معنای اخلاقی. 3- معنای تمثیلی یا نمادین. 4- معنای روحانی یا عرفانی که متضمن حقیقت جاوید است. هنگامی میتوان اثر ادبی را از لحاظ پیام و محتوا موفق دانست که این چهار لایه معنایی در آن، بهطور متوازن حضور داشته باشند و مفهومی اصیل و ارزشمند را بیان کنند. نوشته خوب باید با نیازهای روزگار خود همساز باشد. گذشته از اصول ثابت اعتقادی و برخی احکام عملی که در همه روزگاران ثابتاند، دیگر اصول و فروع را باید به تناسب مقتضیات زمان دریافت و به خواننده انتقال داد.