در بخش نخستین از این مطلب با موضوع آموزش اصول خبر نویسی در خبرنگاری، مطالبی درمورد نحوه نوشتن خبر، مراحل مختلف خبر، قواعد کلی خبر نویسی و …ارائه گردید. در این نوشتار ادامه مطالب را با توضیح قواعد علامت‌گذاری، قواعد عددنویسی، مراحل خبرنویسی و… ادامه می دهیم.
اصول خبر نویسی در خبرنگاری
قواعد علامت‌گذاری
به‌منظور جدا کردن جملات از یکدیگر، رعایت ارتباط بین عبارات ناتمام، احتراز از تداخل الفاظ و معانی، نشان دادن مطالبی که از دیگران نقل قول یا اقتباس می‌گردد و همچنین برای سهولت تعریف و توضیح در تقسیم موضوعات و نظایر آن‌ها، در زبان‌های زنده و مهم دنیا و مخصوصاً زبان‌هایی که ریشه لاتین دارند، از علائمی استفاده می‌شود، که طریقه به‌کار بردن آن‌ها را در زبان انگلیسی (punctuation) می‌گویند. برخی از رایج‌ترین قواعد علامت‌گذاری که با زبان‌های مهم و زنده دنیا مطابقت دارد، عبارتند از:
*نقطه (.)؛ نقش مهم نقطه در نوشتن و جدا کردن جملات کامل از یکدیگر است. علاوه‌بر آن، وقتی به‌دنبال یک حرف بیاید، به‌معنای آنست که آن حرف، علامت اختصاری یک کلمه است. باید دانست نباید از این علامت در پایان تیتر خبر و اجزای آن(روتیتر، سرتیتر و میان‌تیتر) استفاده کرد.
*ویرگول (،)؛ ویرگول برای تسهیل درک نوشته است. موارد مهمی که در به‌کار بردن ویرگول در خبرنویسی ضروری است از این قرارند:
*تمایز و شمارش؛ وقتی که در یک جمله چند اسم یا صفت یا کلمه‌های متعاطف دیگر که دارای إسناد واحدی هستند به‌دنبال هم بیایند؛
*رفع ابهام؛ در هر موردی که پشت سر هم قرار گرفتن دو کلمه با احتمال ایجاد ابهام روبرو باشد؛
*جلوگیری از اشتباه شدن؛ در مواردی که نگذاشتن ویرگول باعث عوض شدن مفهوم جمله می‌شود.
*نقطه ویرگول (؛)؛ نقطه ویرگول که در عالم مطبوعات “پوئن ویرگول” هم نامیده می‌شود، برای جدا کردن جملاتی است که به‌خودی خود دارای معنا و مفهوم کامل هستند، ولی عبارات و جملاتی که بعد از آن‌ها می‌آید، مربوط به آن‌هاست.
*دو نقطه (:)؛ موارد استفاده از آن، عبارت است از:
-قبل از نقل گفته یا نوشته دیگران؛
-قبل از ذکر یک مثال، توضیح یا یک نتیجه؛
-برای تقسیم یا تفکیک یک موضوع؛
*گیومه («»)؛ گیومه یا نشانه نقل قول در متن خبر، در موارد زیر استفاده می‌شود:
نقل قول مستقیم؛
اسامی خاص؛ اسامی خاص نامأنوس یعنی اسم‌هایی که خواننده با آن‌ها آشنایی کامل ندارد، باید در گیومه قرار بگیرند؛ مانند نام‌های خارجی؛
متمایز کردن یک عبارت یا کلمه؛
سلب مسئولیت؛ موقعی که نویسنده نمی‌خواهد، مسؤولیت بخشی از نوشته‌اش را که از منابع دیگر اقتباس کرده، به‌عهده بگیرد، آن‌را داخل گیومه می‌آورد.
*علامت تعجب (!)؛ این علامت در پایان کلمات یا جملاتی که حیرت، استهزاء و خوشحالی زیاد را برساند و همچنین بعد از نام یا عنوان مخاطب (معمولاً در مواردی که خطاب با نوعی تحکّم همراه باشد)، استفاده می‌شود.
*پرانتز ( () )؛ پرانتز یا دو کمان در اصلی‌ترین شکل خود، برای افزودن هرگونه اطلاع اضافی در وسط جمله به‌کار می‌رود.
قواعد عددنویسی
برای نوشتن ارقام و اعداد در اخبار مطبوعات، قاعده و قانون مشخصی وجود ندارد؛ ولی در برخی موارد بهتر است، به‌جای حروف، از ارقام استفاده شود. به‌طور مثال، برای نوشتن مقیاس‌ها(متر، کیلومتر، لیتر و …)، آمار و ارقام، تاریخ و ساعات روز، شماره مواد قوانین، صفحات کتاب‌ها، تاریخ تولّد و شماره شناسنامه، مبلغ‌ها و شماره تلفن‌ها، شماره اتومبیل و ساختمان، قد و وزن، نتایج انتخابات یا مسابقات.
اما برای نوشتن مواردی مثل اعداد یک رقمی، سن اشخاص، اعداد تقریبی یا تخمینی، اعدادی که جمله با آن‌ها آغاز شده، اعداد ترتیبی، اعداد کسری، اعداد غیر آماری و شماره‌های بیش از پنج رقمی (که به‌صورت تلفیقی از عدد و حروف می‌آید)، از حروف، برای نوشتن اعداد استفاده می‌شود.
مراحل خبرنویسی
هر روز، رویدادهای بی‌شماری در جهان اتفاق می‌افتد و هر کسی در اطراف خود، شاهد صدها و هزاران خبر است. بنابراین قبل از اینکه خبرنگاری بخواهد به نوشتن خبر بپردازد، لازم است از میان تعداد زیادی رویداد، خبر را از غیر خبر تشخیص دهد. برای این مهم، باید به ارزش‌های خبری توجه داشته باشد و رویدادی را به‌عنوان خبر تلقّی کند، که دارای ارزش خبری است. بعد از این مرحله، نوبت به خبرنویسی می‌رسد که مراحل زیر را می‌توان برای آن بیان نمود:
۱.گزارش‌گری؛ در این مرحله به گردآوری اطلاعات مربوطه، کسب جزئیات و پیدا کردن مصادیق و تجسّم یک رویداد پرداخته می‌شود. در این مرحله است که خبرنگار باید تمامی سؤالات موجود در ذهن مخاطب، درباره‌ی رویداد را شناخته و تا حدّ امکان، پاسخ آن‌ها را بیابد. یکی از راه‌های معمول و مهمّ جمع‌آوری اطلاعات، پاسخ به عناصر شش‌گانه خبری است.
۲.اندیشیدن؛ قبل از نوشتن خبر باید دانست، که اصل ماجرا چیست و چطور باید عرضه شود؛ که این امر در اندیشه اولیه به‌دست می‌آید.
۳.سازماندهی؛ خبرنویس حرفه‌ای، قبل از آن‌که بنویسد، به سازماندهی مواد خود می‌پردازد. سازماندهی خوب از درک مضمون اصلی رویداد ناشی می‌شود؛ یعنی اینکه خبرنگار، نقطه‌نظر اصلی باعث به‌وجود آمدن مطلب را به‌خوبی بشناسد و جزئیات بی‌ربط و بی‌اهمیت را از آن جدا کند.
۴.پرداختن به ساز و کار موضوع؛ خبرنگار باسابقه، ساز و کار خبر را می‌شناسد. به‌دیگر زبان، درک مخاطب را ملاک و هدف قرار می‌دهد. ساز و کار زبان، همان میثاق‌های مخاطبان است؛ از واژه‌های آشنا تا رعایت قواعد علامت‌گذاری.
۵.طراحی سبک و سیاق؛ سبک نوشتن بایستی در موقع خبرنویسی مدّ نظر قرار گیرد؛ تا نویسنده به‌صورت جذّاب و غیر تکراری به نوشتن خبر بپردازد و در واقع، هر بار به‌طرز جدیدی بنویسد.
۶.انتخاب لید مناسب با آن خبر؛
۷.نوشتن بدنه و متن خبر؛
۸.ارزیابی تولید؛ در این مرحله، ویراستاری خبر و ارزیابی خبر از نظر جواب‌گوی رویداد بودن بررسی می‌شود.
۹.گزارش‌گری و نوشتن دوباره؛ در این مرحله، اگر لازم بود با یک منبع خبری برای بار دوم تماس گرفته و به دوباره‌نویسی خبر می‌پردازیم؛ چراکه دوباره‌نویسی، زمان می‌آفریند و هر نوشته‌ای از دوباره نویسی سود می‌برد.
تفاوت‌های خبرنویسی در مطبوعات و رادیو و تلویزیون
برخی از تفاوت‌های نوشتن خبر برای مطبوعات و رادیو و تلویزیون از این قرارند:
۱.سادگی؛ خبرهای رادیویی و تلویزیونی باید ساده و روان باشند و از لغات دشوار در آن‌ها پرهیز شود؛ در صورتی‌که در خبرهای مطبوعاتی، چنانچه واژگان دشوار هم موجود باشد، امکان مراجعه به فرهنگ لغت وجود دارد؛ بنابراین با اشکال چندانی مواجه نیست.
۲.کوتاهی؛ خبرهای رادیویی و تلویزیونی باید کوتاه باشند، تا درک شوند؛ در صورتی‌که خبرهای طولانی در مطبوعات، با دوباره خواندن درک می‌شوند.
۳.سبک خبر؛ در خبرنویسی مطبوعات، می‌توان از سبک هرم وارونه یا تاریخی همراه با لید بهره برد؛ اما در رادیو و تلویزیون از سبک هرم وارونه استفاده می‌شود.
۴.سابقه خبر؛ در خبرهای مطبوعاتی، سابقه خبر، تقریباً به‌طور کامل می‌آید؛ اما در رادیویی و تلویزیونی بسیار کوتاه ذکر می‌شود.
۵.لید؛ در لیدنویسی مطبوعات، از لیدنویسی با استفاده از عناصر خبر و لیدهای یک‌موضوعی و چندموضوعی استفاده می‌شود؛ اما در رادیو و تلویزیون انواع لیدها بجز لیدهای نقلی که ناقل در پاراگراف بعد می‌آید، مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
منبع: فرهنگ نیوز
گردآوری شده توسط شبکه پذیرش آگهی